Bull of Pope Clement X erecting into a diocese the Vicariate Apostolic of New France

Quebec is the oldest Episcopal See in North America with the exception of Mexico. The first phase of establishing the Church in New France dates back officially to 1615 when the RÃ...
and also/sed etiam…
 Original
 French
 English

[1] In Nomine Domini Amen

      Cuntis pateat evidenter et sit notum quod Anno a Nativitate D[omi]ni Jesu xpi [Christi] 

      Millesimo sexcentisimo septuagesimo Quinto Indictione decima tertia Dei Vero tertia Mensis Aprilis 

      Pontificatus autem S[anctissi]mi D[omi]ni N[ost]ri CLEMENTIS Divina Providentia Papae Decimi Anno ejus Quinto. Ego 

[5] Notarius publicus Infraptus Vidi Legi et digenter Inspexi quasdam Litteras apticas sub

      plumbo ut moris est expeditas non vititas non cancellatas sed omni prorsus vitio et suspici-

      ne carentes tenoris sequentis videlicet. CLEMENS episcopus servus servorum dei ad perpetuam

      Rei memoriam In arduum pontificatus fastigium nullo nostrorum suffragante meritorum voto sed uno cle- 

      mentissimi Dei qui infi[r]ma mundi eligit annuente benignitatis suffragio, nostra provecta fuit humilitas.

[10] Irrequieto continentique ea volvere statuimus animo quo tanto subeundo oneri tantoque exequendo mu-

      neri, vel ipsis angelicis formidando humeris, divino tamen septiformis Spiritus afflatu conferre non 

      improspere valeamus, contemplabamur sedulo praedecessorum nostrorum fidei catholicae propagationis 

      monumenta, per totum orbem aeternitati signata, et Deum jugiter deprecabamur ut praegrandia illa 

      christiani nominis exemplaria, non in venerationem tantummodo Nobis inanem sisterent, sed in imi-

[15] tationem insuper operosam transirent, ne videremur divinae gloriae spiendorem ex us haurire, quibus 

      sancta aemulatio Nos urget non solum agere sed augere. Ea Nobis meditantibus, non sine maximo animi

      nostri gaudio pro parte charissimi in Christo fui nostri Ludovici, Francorum et Navarrae regis christianissimi, 

      Nobis expositum fuit quod ipse Ludovicus rex Deo favente in septentrionali America nonnulla loca 

      et insulas armorum vi assequutus suoque subjecit imperio, regionemque ilam in ipsius obedientiam 

[20] redactam titulo Novae Galliae decoravit, illamque, transmissis eo e Gallia vins doctrina, armis et pietate 

      respective praestantibus, frequentem illustri populo reddidit ac tandem illius incolas, Iroquois vulgo

      nuncupatas, gentes efferate barbaras, humanis et divinis legibus prorsus destitutas, multis illorum iam 

      profligatis, reliquos sibi subditos reddere incessanter studet. At quia nec regiones nec regna sub-

      sistunt nisi imperio regantur et legibus gubernentur, idem Ludovicus rex, in oppido de Québec 

[25] nuncupato, quod amplissimo flumine Sancti Laurentii etiam nuncupato irrigatum, portu praeditum, arce 

      munitum, frequenti mercatorum numero repletum, inter alia jam suae ditioni subjecta loca

      primatum tenet, gubernatorem totius iffius regionis deputavit, consilium supremum ins-

      tituit illudque numerosa militia munivit, ac ob eximiam qua erga Deum Sedemque Apostolicam 

      praecellit pietatem, evanidum existimans opus immites barbaros subjugare novasque marga

[30] ritas suo diademati addere, regnaque etiam in remotis partibus acquirere, nisi eodem tempore 

      in acquisitis regnis sui temporalis dominii insignibus explicatis etiam sanctissimae Crucis vexillum ado-

      randum exhibeat, ita ut infideles, deposita infidelitatis caecitate, ad yen luminis agnitionem 

      convertantur ac conversi in catholica fide instruantur. Sed cum exoptatum hunc consequi 

      nequeat finem, nisi adsit eisdem in partibus bonus et fidelis pastor, qui curae animarum et 

[35] ecclesiarum praesit, ac ecclesiasticos ministros instituat, qui operanos illarum partium, jam prope duode-

      ciman horam otiosos, permanentes in vineam caelestis Patrisfamilias ad laborandum inducant, 

      Nos, quibus nihil magis curae est quam ut fides catholica ubique floreat et augeatur, ac infideles 

  Paleographic comments
Apostolic Bull

The written form of this text is very clear. The careful precision however does not mean that there has been no effort to be ornamental: the text has been justified and some capital letters have been embellished. Even if this is a transcription of the bull the writing is that of books. The initial I which is 10 lines high is reminiscent of the customs common to books. The letters are small and fine but round and well-formed. The punctuation is discreet.
Contractions can be found in the text but in general there are few abbreviations. Some letters are generously developed to indicate the importance of a word such as Ludovicus Rex (for King Louis XIV).

There are some examples of similar letters or isomorphism such as the letters l and s in amplissimo.
The left-slanting d coexists with the capital D.
Descender of the letter p as well as the serifs of the letters l and f are accented with a curve.
The tops of the strokes on the letters b d h and l are curved.
  Designed by: Pakobrats© 2008 LTRC-AAQ